شرایط باطل شدن عقد دائم

شرایط باطل شدن عقد دائم چیست؟

باطل شدن عقد در صورت نداشتن رابطه امکان پذیر است؟

اگر دختر باکره نباشد عقد باطل است؟

در این مقاله قصد دارم ضمن پاسخگویی به سؤالات مطرح شده، به صورت کامل پیرامون بحث فسخ نکاح نکات مهمی را با شما کاربران محترم به اشتراک بگذارم.

مقاله: وکیل طلاق توافقی در مشهد

نکاح رابطه ای است حقوقی – اخلاقی که به وسیله عقد بین زن و مرد حاصل می شود و به آن دو حق می دهد که با یکدیگر زندگی کنند، مظهر بارز این رابطه، حق رابطه جنسی است.

امّا انواع نکاح.

ما دو نوع نکاح داریم:

• نکاح دائم
• نکاح موقت

نکاح دائم: عبارت است از رابطه حقوقی که به وسیله عقد بین زن و مرد برای همیشه حاصل می گردد که به آنان حق می دهد با یکدیگر رابطه زناشویی داشته باشند و به اعتبار همیشگی بودن آن به آن نکاح دائم گفته می شود.

نکاح موقت: برخلاف نکاح دائم است و افراد برای مدت معینی می توانند با یکدیگر رابطه زناشویی داشته باشند و به همین دلیل به آن نکاح موقت گفته می شود.

فسخ نکاح چیست؟

فسخ نکاح، یعنی منحل شدن عقد ازدواج میان زوجین به دلیل وجود مواردی که سبب می شود ادامه زندگی برای یکی از زوجین به دلیل آسیب های روحی و یا جسمی امکان پذیر نباشد.

امّا سؤال این جا است که موارد فسخ نکاح کدام اند؟

موارد فسخ نکاح برای زن (زوجه)

فسخ نکاح به علت جنون مرد

جنون، عیب مشترکی است که در صورت ظهور در مرد (زوج)، حق فسخ نکاح را به زن می دهد.

بر این اساس اگر شوهر دیوانه باشد زن می تواند نکاح خود را فسخ نماید و فرقی هم نمی کند که این حالت (دیوانگی) به صورت همیشگی در مرد وجود داشته باشد یا به صورت دوره ای در وی ایجاد گردد.

دقت داشته باشید حتی اگر مرد قبل از نکاح دچار جنون بوده و زن از آن آگاه نبوده باشد، باز هم حق فسخ برای زن وجود خواهد داشت.

همچنین اگر مرد پس از عقد دچار جنون شده باشد، فرقی نمی کند قبل از نزدیکی باشد یا بعد از نزدیکی، طبق ماده 1125 قانون حق فسخ نکاح برای زن به وجود می آید.

فسخ نکاح به علت عیوب مختص مرد

طبق ماده 1122 قانون مدنی، عیوبی که در ادامه به آن ها اشاره خواهم کرد؛ اگر در مرد وجود داشته باشد، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود:

1. خصاء: به معنای اَختگی و اَخته بودن مرد به وسیله کشیدن بیضه های او است و در صورتی برای زن حق فسخ ایجاد می کند که پس از نکاح رخ داده و زن از آن بی اطلاع باشد و همچنین مانع از ایفای وظایف زناشویی مرد گردد.

2. عِنَن: به معنای ناتوانی مرد در ایفای وظایف زناشویی است و به چنین فردی عنین می گویند.

اگر عنن در دوران عقد وجود داشته باشد و زن نیز از آن آگاه نباشد، حق فسخ برای وی ایجاد می گردد. اما باید توجه شما را به دو نکته مهم جلب کنم:

نکته اول: در صورتی یک مرد دچار عِنَن شده است که حتی یک بار هم رابطه زناشویی با همسر خود نداشته باشد.

نکته دوم: اگر امکان نزدیکی مرد با زن وجود داشته باشد؛ امّا مرد توانایی بارور ساختن زن را نداشته باشد این موضوع به منزله عِنَن مرد نبوده و زن مجاز به فسخ نکاح نمی باشد و دادگاه هم به درخواست وی ترتیب اثر نمی دهد.

در صورتی که عنن پس از عقد ایجاد شود، طبق ماده 1125 قانون مدنی، باز هم حق فسخ نکاح برای زن وجود خواهد داشت.

اگر زن پس از اطلاع از عنن شوهر، راضی به ادامه زندگی نباشد، می تواند بلافاصله به حاکم رجوع کرده و درخواست تعیین تکلیف و فسخ نکاح نماید.

امّا در صورتی که زن بیماری همسر خود را بپذیرد و آن را تحمل کند، حق مزبور از وی ساقط خواهد شد.

• صدور رای به فسخ نکاح به علت عنن مرد توسط دادگاه صورت می گیرد. در این شرایط غالباً دادگاه با جلب نظر کارشناس یا کارشناسان پزشکی قانونی نسبت به احراز ادعای زن اقدام می نماید.
• پزشک یا کمیسیون پزشکی قانونی نیز با توجه به دستور مقام محترم قضایی، مرد را مورد معاینه و از جمله تست (رژی) قرار می دهد. پس از بررسی های لازم، وضعیت توانمندی یا ناتوانی جنسی مرد را برای دادگاه ارسال می کند. دادگاه پس از بررسی نظر کمیسیون پزشکی و مستندات پرونده، رای مناسبی صادر می کند.

3. مقطوع بودن آلت تناسلی: یعنی به اندازه ای آلت تناسلی کوچک باشد که مرد قادر به انجام عمل زناشویی نباشد.

در این شرایط حق فسخ نکاح برای زن به وجود می آید.

اگر پس از قطع آلت تناسلی، به اندازه حَشفه (سر آلت تناسلی) باقی مانده باشد، به گونه ای که مرد بتواند با زن خود نزدیکی و وظایف زوجیت را ایفا کند، زن حق فسخ نکاح نخواهد داشت.

طبق ماده 1127 قانون:

«هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد، زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع کند و امتناع به علت مزبور، مانع از حق نفقه نخواهد بود.»

فسخ نکاح به علت تدلیس مرد

یکی دیگر از موارد فسخ نکاح برای زن (زوجه)، تدلیس و فریبکاری مرد می باشد که متأسفانه طی سال های اخیر بنده شاهد پرونده های بسیار زیادی در این زمینه بوده ام.

اگر مردی زنی را به داشتن تحصیلات عالیه، شغل خاص، دارائی های کلان، وجود امکانات و سرمایه های خاص در داخل و خارج از کشور، عدم داشتن زن دیگر و … فریب داده باشد به گونه ای که این فریب ها زمینه ساز ازدواج شده باشند و در صورت عدم وجود آن ها نکاحی صورت نمی گرفت، زن فریب خورده و می تواند علاوه بر فسخ نکاح، خسارات مادی و معنوی خود را از تدلیس کننده طبق ماده 1 قانون مسئولیت مدنی مطالبه کند.

فسخ نکاح به علت عدم سلامتی مرد

آیا دروغ عقد را باطل میکند؟

اگر مردی در مورد صحت و سلامتی خود دروغ گفته باشد و زن بعد از عقد از این عیب آگاه شود، می تواند به محض آگاهی از وجود عیبی در مرد به استناد ماده 1128 و 1131 قانون مدنی، به دادگاه خانواده درخواست فسخ نکاح دهد.

موارد فسخ نکاح برای مرد (زوج)

فسخ نکاح به علت جنون زن

قانون مدنی از نظر رعایت وضعیت اجتماعی و طبیعی زن، تأثیر جنون (دیوانگی) زن را در ردیف جنون مرد در نکاح قرار نداده است.

زیرا طبق مواد 1124 و 1125 قانون:

«جنون زن در صورتی موجب ایجاد حق فسخ برای مرد می گردد که در دوران عقد وجود داشته و مرد از آن آگاهی نداشته باشد. در غیر این صورت، اگر زن پس از عقد به جنون مبتلا شود، حق فسخ نکاح برای مرد به وجود نمی آید.»

بدین ترتیب؛ قانون بین موردی که مرد پس از عقد مجنون شود و موردی که زن پس از عقد مجنون گردد، فرق گذارده و:

در حالت اول: به زن حق فسخ نکاح را داده است.

در حالت دوم: چنین حقی را برای مرد قائل نشده است.

توجه: اگر به وسیله عمل جراحی یا به وسیله درمانی دیگر این جنون از بین برود، حق فسخ مبنای خود را از دست می دهد و به استناد عیب سابق نمی توان نکاح را فسخ کرد.

فسخ نکاح به علت عیوب مختص زن

عیوب مختص زن که برای مرد ایجاد حق فسخ نکاح می کند، طبق ماده 1123 قانون شامل:

«قَرْن، جذام، بُرص، اِفضاء، زمین گیری و نابینائی از هر دو چشم است.»

قَرْن: استخوان زائدی است که در جلوی آلت تناسلی (فَرج) برخی از زنان روئیده و مانع از نزدیکی شوهر با او می گردد.

جُذام یا خوره: نوعی بیماری است که اعضاء خشک و گوشت بدن در اثر آن می ریزد.

بُرص: نوعی بیماری است که در پوست بدن انسان به وجود می آید و ضمن خارش، سبب غلبه سفیدی بر سیاهی بدن می گردد.

اِفضاء: به معنای یکی شدن مجرای بول و غایط (مدفوع انسان) یا یکی شدن مجرای بول و حیض بوده که بر اثر پارگی به وجود می آید.

پارگی مزبور را اگر چه بعد از عقد بتوان با عمل جراحی به شکل طبیعی درآورد، امّا حق فسخ ساقط نمی گردد، زیرا حق مزبور در اثر عقد برای شوهر ایجاد می شود و در صورت تردید در بقاء آن پس از عمل جراحی، اصل بر بقاء آن است.

زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم: یکی دیگر از عیوب مختص زن، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم می باشد که این مورد نیز می تواند حق فسخ نکاح برای مرد به وجود آورد.

• عیب های ذکر شده در بالا در صورتی حق فسخ برای مرد ایجاد می کنند که در حین عقد در زن موجود بوده و مرد از آن ها آگاهی نداشته باشد؛ در غیر این صورت هرگاه بعد از عقد یکی از عیب های بالا در زن ایجاد شود، حتی اگر قبل از نزدیکی باشد، مرد حق فسخ نکاح را ندارد.
• در صورت وجود یکی از عیب های فوق در زن، مرد باید ضمن تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده با ذکر دلیل یا دلایل مورد ادعا و پیوست کردن مستندات خود، به فسخ نکاح اقدام کند.

فسخ نکاح به علت تدلیس زن

یکی دیگر از مواردی که حق فسخ نکاح را برای مرد (زوج) به وجود می آورد، تدلیس یا فریبکاری زن می باشد.

اگر زنی مردی را فریب دهد، به عنوان مثال خود را باکره معرفی کرده و مرد نیز بر این اساس با وی ازدواج کند؛ امّا پس از عقد مشخص شود که آن زن دوشیزه نیست، در این صورت حق فسخ نکاح برای مرد به وجود می آید.

دقت داشته باشید که پس از روشن شدن فریبکاری زن، مرد نه تنها حق فسخ نکاح را دارد بلکه می تواند طبق ماده 1 قانون مسئولیت مدنی، خسارات مادی و معنوی خود را از زن دریافت کند.

فسخ نکاح به علت عدم سلامتی زن

در صورتی که زن قبل از نکاح بیماری داشته باشد و این موضوع از مرد پنهان بماند، مرد پس از متوجه شدن این موضوع طبق مواد 1128 و 1131 قانون مدنی، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و درخواست فسخ نکاح بدهد.

در اتمام این بخش باید شما را از دو نکته مهم آگاه کنم:

نکته اول: حق فسخ نکاح برای زوجین برمبنای نفی ضرر است، بنابراین چنان چه طرف مقابل با علم به وجود عیب (قَرْن، جُذام یا خوره، اِفضاء، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم)، اقدام به ازدواج نماید، ضروری است که خود بر آن اقدام نموده و حقی برای او موجود نخواهد بود.

نکته دوم: برخی از بیماری ها و عیوب از قبیل، هیستری، ابتلاء هریک از زوجین به بیماری های کلیوی و انجام دیالیز، نابینایی زوج، کر و لال بودن یکی از زوجین، لکنت زبان و تعفّن دهان، تشنج، نقص در لگن و هر دو پا، عیب در پای زن، نافرم بودن پستان زن (عدم برجستگی کامل یا کافی)، ناقص العضو بودن انگشتان، فقدان رحم در زن، پیسی، جنون پس از عقد در زن، موهای زائد در صورت زن، نبود بکارت در زوجه در صورت عدم شرط بدان، سوختگی، عادی نبودن حالت چشمان و مانند آن ها، طبق رویه قضایی از دلایل و جهات فسخ نکاح نمی باشد و در صورت لزوم می تواند بر حسب مورد، از موجبات طلاق محسوب شوند.

فسخ نکاح و مهریه

 تکلیف مهریه در فسخ نکاح و تدلیس یکی از سؤالات رایجی است که بسیاری از مراجعین حضوری در جلسات مشاوره مطرح می کنند.

چنان چه عقد نکاح، اعم از دائم یا منقطع (موقت) باطل بوده و نزدیکی واقع نشده باشد، زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته، شوهر می تواند آن را استرداد کند (طبق مواد 1095 و 1098 قانون).

هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، طبق ماده 1101 قانون:

«زن حقی بر مهر ندارد، مگر در صورتی که علت فسخ، عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشد که در این صورت، با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر خواهد بود.»

تفاوت فسخ نکاح با طلاق چیست؟

1. فسخ نکاح بدون تشریفات صوری که در طلاق رعایت آن ها الزامی بوده صورت می گیرد. مثل رعایت عادت زنانگی و یا مثل حضور دو شاهد عادل و …

2. در طلاق انشاء صیغه لازم است؛ امّا در فسخ نکاح چنین نیست.

3. در اثر فسخ، نکاح منحل شده و زوجیت قطع می گردد و پیوند زوجیت مجدد نیازمند نکاح جدیدی است.

4. طلاق چنانچه قبل از دخول انجام گیرد؛ مهریه نصف می شود، در حالی که در فسخ قبل از دخول، به طور کلی مهریه به زوجه تعلق نمی گیرد جز در موارد عِنَن (ناتوانی جنسی مرد) که موردی خاص است؛ امّا فسخ پس از نزدیکی در این مورد با طلاق تفاوتی ندارد.

5. طلاق نیازمند گواهی عدم امکان سازش می باشد؛ امّا در فسخ نکاح تنها حق فسخ برای دادگاه اهمیت دارد.

مقاله مربوط به شرایط باطل شدن عقد دائم نیز به پایان رسید. در صورتی که هنوز برای شما سؤال و یا ابهامی وجود دارد، می توانید جهت رزرو وقت مشاوره و یا درخواست وکالت با ما تماس بگیرید.